Ocena stanu i reanimacja

Pierwszą czynnością, jaką należy wykonać na miejscu zdarzenia, to sprawdzenie czy człowiek żyje i czy jest przytomny. W celu sprawdzenia czy są zachowane podstawowe czynności życiowe należy:

· sprawdzić, czy poszkodowany oddycha

· sprawdzić, czy jest wyczuwalne tętno na tętnicy szyjnej

· sprawdzić, czy i w jakim stopniu zachowana jest świadomość (kontakt z otoczeniem)

W celu sprawdzenia, czy osoba ma zachowany oddech należy rozluźnić ubranie i zwrócić uwagę czy klatka piersiowa unosi się. Rytmiczne unoszenie klatki piersiowej jest najpewniejszym objawem zachowanej funkcji oddychania. Należy też przyłożyć dłoń do jamy ustnej i spróbować wyczuć strumień wydychanego powietrza. Gdy stwierdzimy istnienie unoszenia klatki piersiowej oraz wyczujemy strumień wydychanego powietrza - świadczy to o zachowanej funkcji oddechu.

Sprawdzanie tętna wykonujemy zawsze na głównych naczyniach-czyli tętnicach szyjnych Niewłaściwe jest kontrolowanie funkcji tętna na tętnicach kończyn górnych. Tętnica szyjna znajduje się w zagłębieniu między chrząstkami krtani (z przodu) a mięśniami szyi (z tylu). Tętno należy badać całą ręką (palcami drugim, trzecim i czwartym), a nie kciukiem - kolejno na jednej, a potem na drugiej tętnicy szyjnej nigdy na obu jednocześnie. Gdy wyczujemy tętno, na chociaż jednej z tętnic szyjnych świadczy to o zachowanej funkcji krążenia krwi (skutecznej czynności serca).

Po sprawdzeniu czynności oddechu i krążenia - jeśli są one zachowane należy ocenić, czy zachowany jest kontakt z otoczeniem - stopień świadomości. Istnieją różne fachowe skale oceny zaburzeń świadomości stosowane w medycynie (np. popularna skala Glasgow), lecz w sytuacji ratowania życia w miejscu wypadku najważniejsze jest ocenienie:

· Czy poszkodowany reaguje na głos, odpowiada na zadawane pytania i czy odpowiedzi są prawidłowe (czy zna aktualny dzień, miesiąc tygodnia, swoje nazwisko, czy wie co się stało).

· Czy reaguje na bodźce dotykowe, np. delikatne uderzanie w ramię i jaka jest reakcja (słowna, grymas twarzy).

· Czy poszkodowany zachowuje się spokojnie, czy agresywnie.

· Czy poszkodowany choruje na cukrzycę, hemofilię, czy posiada stymulator serca lub czy ma padaczkę. Sprawdzić, czy nie ma przy sobie dokumentów stwierdzających którąś z tych chorób.

Gdy zachowana jest pełna przytomność lub, gdy są stwierdzane tylko drobne zaburzenia (drobna niepamięć) poszkodowany wymaga tylko obserwacji do czasu przyjazdu pomocy fachowej. Gdy poszkodowany jest głęboko nieprzytomny a zachowana jest funkcja oddechu i krążenia należy go ułożyć na boku w tzw. pozycji bocznej bezpiecznej.

Chorzy na cukrzycę posiadają zwykle książeczki cukrzycowe wydane przez ośrodki diabetologiczne. Wówczas może zachodzić podejrzenie niedocukrzenia. Jeśli chory nie utracił zupełnie przytomności, lecz zgłasza osłabienie należy podać cukier, osłodzoną herbatę ( chorzy ci są poinstruowani i często przy sobie noszą cukierki).

Chorzy ze stymulatorami serca posiadają książeczki stymulatorowe. Jeśli poszkodowany posiada stymulator należy zgłosić ten fakt dyspozytorowi Pogotowia Ratunkowego.

Chorzy z hemofilią posiadają specjalne książeczki wydane przez Instytut Hematologii w Warszawie. Należy wówczas zawsze podejrzewać, że w trakcie wypadku mogło dojść do krwotoku lub wylewu do mózgu.

W sytuacji stwierdzenia braku tętna i oddechu przystępujemy do AKCJI REANIMACYJNEJ

Akcja reanimacyjna

W przypadku stwierdzenia braku tętna i oddechu niezwłocznie należy przystąpić do akcji reanimacyjnej

Akcje prowadzimy wg. zasady A.B.C.

· A-ARIWAY- udrożnienie i ułożenie

· B-BREATH-oddech

· C-CIRCULATION-krążenie (masaż serca)

Ułożenie i udrożnienie dróg oddechowych jest istotnym wstępnym etapem akcji reanimacyjnej. Poszkodowanego należy ułożyć na twardym podłożu najlepiej na ziemi. W celu udrożnienia dróg oddechowych należy otworzyć jamę ustną i sprawdzić czy nie znajduje się tam jakieś ciało obce, ewentualnie je wygarnąć, jeśli chory posiada protezy zębowe należy je wyjąć. Kolejną ważną czynnością jest odchylenie głowy do tylu należy to uczynić ostrożnie (zwłaszcza u starszych osób lub u osób z urazem kręgosłupa, lecz czynność ta jest istotna, gdyż zapobiega zatkaniu dróg oddechowych przez zapadający się język.

Po udrożnieniu przechodzimy do właściwej reanimacji. W przypadku, gdy zachowany jest oddech a brak tętna - wykonujemy tylko masaż serca, jeśli zachowane jest tętno a występuje brak oddechu - tylko sztuczne oddychanie.

Masaż serca pośredni

Masaż serca pośredni, czyli wykonywany przez klatkę piersiową wykonujemy w ten sposób, że uciskamy 1/3 dolną mostka, czyli środkowej kości klatki piersiowej, do której przyczepione są żebra. Prawidłowy masaż serca wykonywać należy tak, aby uciskać tylko mostek a nie żebra, gdyż mogą się wtedy łamać. W trakcie masażu serca mimo jego prawidłowego wykonywania żebra mogą się łamać, nie należy się tym zrażać, lecz kontynuować. Masaż powinno się wykonywać z częstotliwością ok. 100 uciśnięć/minutę.

U dzieci masaż wykonujemy w połowie mostka, u noworodków uciskamy dwoma palcami z częstotliwością 120 uciśnięć na minutę, u starszych dzieci uciskamy jedną ręką.

Oddech usta-usta, usta-nos.

Jedyną uznaną metodą oddechu zastępczego to metoda usta-usta i usta nos. Pamiętamy, że najpierw należy usunąć ciała obce i protezy zębowe, potem odchylić głowę, a następnie przystępujemy do właściwego sztucznego oddechu.

U dorosłych wykonujemy najczęściej oddech usta-usta. Metodę usta-nos stosujemy wtedy, gdy doszło do urazu, który zniekształcił twarzoczaszkę. Przy oddechu usta-usta w trakcie wprowadzania powietrza przez usta zatykamy nos, odwrotnie w metodzie usta-nos (gdy ratownik swoimi ustami wdmuchuje powietrze przez nos ofiary zatykamy usta).

U dzieci na ogół z uwagi na mniejszą głowę ratownik powietrze wdmuchuje zarówno przez jamę ustną i nos.

Akcja reanimacyjna z jednoczesnym masażem serca i sztucznym oddychaniem

Sposób prowadzenia zależy od tego czy wykonujemy ją sami ( 1 ratownik) czy akcje wykonuje dwóch ratowników. Ponieważ prowadzenie akcji reanimacyjnej wymaga dużo wysiłku fizycznego, jeśli tylko jest to możliwe wskazane jest aby wykonywało ją dwóch ratowników, którzy mogą co jakiś czas zmieniać się rolami.

1 ratownik

· 5 szybkich głębokich wdechów (wydech jest czynnością bierną - samoczynną)

· na 30 uciśnięć mostka 2 wdechy.

2 ratowników

· 5 szybkich głębokich wdechów.

· na 30 uciśnięć mostka 2 wdechy.

W trakcie akcji, co jakiś czas należy sprawdzać, czy nastąpił powrót tętna i oddechu. Jeśli jest dwóch ratowników ratownik wykonujący oddech może, co jakiś czas sprawdzać tętno - a ten, który wykonuje masaż, sprawdzać, czy w trakcie oddychania, bądź samoistnie (powrót oddechu) unosi się klatka piersiowa.

PAMIĘTAJMY ! Choremu nieprzytomnemu nie podawajmy żadnych tabletek i nie wlewajmy żadnych płynów do jamy ustnej.

WAŻNE! jest skorzystanie z nauki reanimacji i ćwiczenia na fantomach w wyspecjalizowanych szkołach ratownictwa. Daje to możliwość prawidłowego nauczenia się ratowania życia człowieka. Jeśli chcesz uzyskać informacje czy i gdzie w Twoim regionie są takie kursy organizowane zwróć się do najbliższego Sztabu Ratownictwa Społecznej Krajowej Sieci Ratunkowej, gdzie powinieneś uzyskać tę informację.

PAMIĘTAJ ! Umiejętność ratowania życia - to umiejętność, która przyda się każdemu.