Wstęp

Pakiety kolejkowy i onkologiczny wprowadzają zmiany dotyczące organizacji systemu ochrony zdrowia, sposobu sprawowania opieki medycznej nad pacjentami onkologicznymi i prowadzenia list osób oczekujących na świadczenia. Nowelizacje ustaw i rozporządzeń, wchodzących w skład pakietów kolejkowego i onkologicznego, zostały opracowane z myślą o zapewnieniu pacjentom lepszego dostępu do diagnostyki i leczenia.

 

Dzięki zmianom wszyscy pacjenci zyskają:

• Łatwy dostęp do wiarygodnych i aktualnych informacji o terminach oczekiwania na świadczenia. Pacjenci w każdej chwili będą mogli dowiedzieć się, w której placówce najszybciej otrzymają świadczenie. Listy oczekujących będą prowadzone elektronicznie. Pacjent sprawdzi na stronie internetowej NFZ, gdzie najszybciej przyjmie go specjalista. Będzie mógł także uzyskać tę informację telefonicznie, dzwoniąc do Funduszu (w każdym oddziale NFZ będzie funkcjonowała infolinia dla pacjentów z informacją, w której poradni i ile dni oczekuje się na świadczenie).
• Łatwiejszy dostęp do większej liczby badań, które będzie mógł zlecić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.
• Możliwość otrzymania recepty na kontynuację leczenia bez osobistej wizyty u lekarza. Każdy lekarz, który zna stan zdrowia pacjenta i dysponuje jego dokumentacją medyczną, będzie mógł kontynuować leczenie, wypisując pacjentowi receptę na lek – bez potrzeby zgłaszania się pacjenta na wizytę. Pacjent nie będzie musiał już czekać w kolejce tylko po to,  żeby otrzymać kolejną receptę.
• Możliwość skorzystania z porady receptowej.
• Możliwość odebrania recepty przez osoby upoważnione przez pacjenta.
• Szybszy dostęp do lekarzy specjalistów. Pacjent będzie mógł zapisać się tylko na jedną listę oczekujących. Dzięki temu zniknie zjawisko sztucznego wydłużania kolejek przez osoby, które czekają w kilku (a nawet kilkunastu) kolejkach na to samo świadczenie, blokując terminy i nie odwołując wizyt.

Pacjenci onkologiczni zyskają dodatkowo:

• Zniesienie limitów w leczeniu onkologicznym. Szpitale i przychodnie nie będą odsyłały pacjentów z powodu przekroczenia limitu umowy z NFZ.

• Specjalną szybką ścieżkę diagnostyczną i terapeutyczną dla pacjentów z podejrzeniem nowotworu (wczesne wykrycie zmian nowotworowych znacznie zwiększa szanse wyleczenia). Każdy pacjent będzie miał indywidualną ścieżkę leczenia ustaloną przez konsylium i znajdzie się pod opieką koordynatora leczenia.
• Opiekę koordynatora leczenia, który będzie nadzorował proces leczenia pacjenta, będzie wspierał go informacyjnie, administracyjnie i organizacyjnie. Będzie także pomagał pacjentowi komunikować się z zespołem terapeutycznym (konsylium).
• Zagwarantowany termin usługi medycznej. Czas od stwierdzenia podejrzenia nowotworu do potwierdzenia diagnozy i określenia jego stadium zaawansowania wyniesie 7 tygodni, a w okresie przejściowym – 9 tygodni (2015 r.) i 8 tygodni (2016 r.).
• Kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego – dokument będący własnością pacjenta i zawierający informacje o jego leczeniu. Pacjent z kartą będzie traktowany priorytetowo przez placówki medyczne. Po zakończeniu leczenia karta będzie przekazywana lekarzowi POZ. To umożliwi mu dostęp do pełnych informacji na temat leczenia i  stanu zdrowia pacjenta, a także stosowanie zaleceń zapisanych w karcie przez lekarzy specjalistów.
• Program skoordynowanej opieki długofalowej po zakończeniu leczenia choroby nowotworowej, który będzie prowadził lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Inne zmiany

• specjaliści będą dodatkowo finansowani za pierwszą wizytę pacjenta;
• zabiegi jednodniowe będą premiowane;
• NFZ będzie mógł zawierać bezterminowe umowy z lekarzami rodzinnymi i wydłużać umowy ze specjalistami do pięciu lat, a ze szpitalami – do 10 lat;
• zmienią się zasady dotyczące powoływania i odwoływania prezesa NFZ, dyrektorów oddziałów wojewódzkich oraz rad oddziałów wojewódzkich NFZ. W Radzie Narodowego Funduszu Zdrowia znajdzie się przedstawiciel organizacji pacjenckich.

Te zmiany będą motywować świadczeniodawców udzielających świadczeń opieki zdrowotnej do utrzymywania wysokiego standardu świadczeń oraz do efektywnej alokacji środków. W efekcie pacjenci onkologiczni będą mieli kompleksowe i bardziej skuteczne leczenie, a środki przeznaczone na ich leczenie zostaną lepiej wykorzystane. Istotne jest również skrócenie kolejek osób oczekujących na świadczenia specjalistyczne.

Ambulatoryjna opieka specjalistyczna

Usprawnienia, które resort zdrowia planuje wprowadzić poprzez zmiany w rozporządzeniu koszykowym z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej:

• zwiększą się uprawnienia lekarzy w trakcie specjalizacji przez obniżenie dotychczas obowiązujących wymagań wskazujących na etap kształcenia;
• lekarze z I stopniem specjalizacji, którzy mają co najmniej 5 lat doświadczenia w pracy zgodnej z profilem danego świadczenia gwarantowanego, będą mogli udzielać świadczeń pod nadzorem lekarza specjalisty w dziedzinie zgodnej z profilem poradni;
• świadczeniodawcy, którzy udzielają świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu diagnostyki onkologicznej, będą zobowiązani do posiadania sformalizowanej procedury postępowania i organizacji udzielania tych świadczeń. Będą też musieli stosować standardy, wytyczne lub zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w zakresie diagnostyki i leczenia nowotworów złośliwych rekomendowanych przez polskie towarzystwa naukowe.
• świadczeniodawcy będą musieli przestrzegać terminu udzielania świadczeń z zakresu diagnostyki onkologicznej – termin 7 tygodni na wykonanie diagnostyki onkologicznej zacznie obowiązywać od 2017 r., a w okresie przejściowym – 9 tygodni (2015 r.) i 8 tygodni (2016 r.).
• świadczeniodawcy będą mieli obowiązek zapewnić pacjentowi poradę kontrolną pohospitalizacyjną w poradni przyszpitalnej.

Planowany termin wejścia w życie przepisów to 1 stycznia 2015 r.

Leczenie szpitalne

Jedną z najważniejszych zmian, które wejdą w życie 1 stycznia 2015 r., jest wdrożenie szybkiej ścieżki onkologicznej.Pacjenci z podejrzeniem nowotworu zostaną objęci specjalnym trybem opieki medycznej. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego wprowadza część zmian w tym zakresie.

Konsylium

Elementem szybkiej ścieżki onkologicznej jest tzw. konsylium. Będzie ono niezbędne do podjęcia leczenia. Lekarz specjalista, po zdiagnozowaniu nowotworu u pacjenta, kieruje go na konsylium właściwe dla danego nowotworu.

W skład konsylium obowiązkowo wchodzą onkolog kliniczny, radioterapeuta, chirurg i radiolog. Mogą w nim uczestniczyć także psycholog, pielęgniarka lub inny pracownik medyczny.

Ten wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny opracujewstępny plan leczenia pacjenta. Podczas konsylium będą konsultowane wyniki wcześniej wykonanych badań – na ich podstawie zespół oceni stan pacjenta. Będzie mógł także zlecić powtórzenie części badań.

Do głównych zadań konsylium należą:

• kwalifikacja pacjenta do leczenia zabiegowego, chemioterapii lub radioterapii;
• ustalenie harmonogramu leczenia;
• ustalenie rodzajów terapii, które będą stosowane.

Decyzje konsylium będą się opierać o opracowane i przedstawione przez świadczeniodawcę procedury organizacji udzielania świadczeń, zgodne ze standardami postępowania diagnostyczno-terapeutycznego rekomendowanymi przez polskie towarzystwa naukowe w odpowiednich dziedzinach medycyny.

Konsylium wybierze również tzw. koordynatora (będzie on członkiem konsylium, ale nie musi być lekarzem). Koordynator będzie nadzorował proces leczenia pacjenta, będzie go wspierał – informacyjne, administracyjne i organizacyjne, pomoże też w komunikowaniu się z zespołem terapeutycznym.

Konsylium zbierze się w ciągu dwóch tygodni od zgłoszenia się pacjenta do szpitala (jest to warunek dodatkowego finansowania w ramach szybkiej ścieżki onkologicznej).

Zmiany, które wejdą w życie 1 stycznia 2015 r., gwarantują pacjentowi ze zdiagnozowanym nowotworem kompleksową i skoordynowaną opiekę. To oznacza, że szpital musi zapewnić wszystkie niezbędne świadczenia – również we współpracy z innymi świadczeniodawcami.

Koordynator

Koordynator będzie nadzorować proces leczenia pacjenta onkologicznego. Będzie wspierał pacjenta informacyjnie, administracyjnie i organizacyjnie, będzie także pomagał mu komunikować się z zespołem terapeutycznym (konsylium). Jego głównym zadaniem będzie zapewnienie przepływu informacji na wszystkich etapach terapii, tak aby leczenie było dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Konsylium wybierze koordynatora spośród jego członków – po określeniu harmonogramu leczenia i ustaleniu terapii, która będzie stosowana u pacjenta. W skład konsylium obowiązkowo wejdą onkolog kliniczny, radioterapeuta, chirurg i radiolog. Będą mogli w nim uczestniczyć także psycholog, pielęgniarka lub inny pracownik medyczny. Koordynator nie będzie musiał być lekarzem, ale będzie musiał posiadać wykształcenie medyczne lub pokrewne (np. kierunek zdrowie publiczne).

Zadania koordynatora:

• pośrednictwo w kontaktach między pacjentem a lekarzami, którzy uczestniczą w jego leczeniu;
• koordynacja planu leczenia pacjenta ustalonego przez konsylium;
• dbałość o to, aby dokumentacja związana z kartą diagnostyki i leczenia pacjenta była kompletna (m.in. aby zawierała potwierdzenia wykonania świadczeń i zakończenia danego etapu leczenia);
• udzielanie pacjentowi wszystkich niezbędnych informacji.

Koordynator będzie towarzyszył pacjentowi aż do zakończenia leczenia. Następnie pacjent (wraz z dokumentacją i zaleceniami) przejdzie pod opiekę specjalisty. Jeśli jego stan zdrowia nie będzie się pogarszał i potwierdzają to wyniki badań, pacjent – z programem skoordynowanej opieki długofalowej – zostanie skierowany do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który ponownie będzie jego lekarzem prowadzącym.

Funkcja koordynatora powstanie po to, aby ułatwić pacjentowi przemieszczanie się pomiędzy poszczególnymi etapami leczenia. Dzięki temu nadzorowi ścieżka postępowania terapeutycznego – określona przez konsylium – może być sprawnie realizowana. Koordynator będzie sprawował pieczę nad kompleksową i skoordynowaną opieką nad pacjentem oraz udzielaniem mu świadczeń w wyznaczonych terminach.

Zakwaterowanie w miejscu zapewnionym przez świadczeniodawcę

Dzięki zmianom, które wejdą w życie 1 stycznia 2015 r., pacjenci zyskają możliwość zakwaterowania blisko placówki ochrony zdrowia, w której będą korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej. Taką możliwość będą mieli pacjenci, których stan nie będzie wymagał hospitalizacji, ale będzie na tyle poważny, że dojazd i przemieszczanie się o własnych siłach będzie dla nich uciążliwe (np. po seansie radioterapii). To samo dotyczy pacjentów, którzy muszą codziennie dojeżdżać na leczenie, a jest to dla nich zbyt czasochłonne lub – z różnych powodów – niemożliwe.

Lekarze rodzinni – podstawowa opieka zdrowotna

Zmiana w rozporządzeniu koszykowym z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej umożliwi lekarzowi rodzinnemu zlecanie większej liczby badań

Planowany termin wejścia w życie przepisów to 1 stycznia 2015 r.

Wprowadzone zmiany

Recepty lekarskie

W ramach pakietów kolejkowego i onkologicznego wprowadzono zmiany dotyczące recept.

• Przedłużono maksymalny okres farmakoterapii z 90 dni na 360, o ile na recepcje jest podany sposób dawkowania.
• Lekarz może wystawić do 12 recept na następujące po sobie okresy stosowania, które nie przekraczają łącznie 360 dni. Na jednej recepcie nie może jednak przepisać leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego na więcej niż 120 dni stosowania. To ograniczenie zostało wprowadzone m.in. po to, aby na recepcie lekarz zapisał taką ilość leku, która nie narazi pacjenta jednorazowo na duży wydatek. W praktyce wygląda to tak, że lekarz, wystawiając kilka recept, wpisuje na nich datę, od której można zrealizować kolejną wystawioną przez niego receptę;
• Zwiększono ilość leku recepturowego, którą można przepisać na recepcie – z pojedynczej na podwójną. Tę zmianę postulowało środowisko pacjentów. Wnioskowali oni o zwiększenie ilości leku recepturowego, którą można kupić w aptece na podstawie recepty, ponieważ pojedyncza ilość często była niewystarczająca;
• Wprowadzono nowy zapis przeznaczony dla pacjentów z przewlekłymi chorobami skórnymi, m.in. takimi jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry. Na jego podstawie – w przypadku recept, na których lekarz zapisał maści, kremy, mazidła, pasty albo żele do stosowania na skórę – można przepisać dziesięciokrotną ilość leku recepturowego. Jednorazowo można wystawić do 16 takich recept niezbędnych pacjentowi do maksymalnie 120–dniowego okresu stosowania.

 

Zmieniły się także zasady przepisywania leków zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe:

• Pacjenci nie będą musieli co miesiąc zgłaszać się do lekarza po receptę. Wydłużono czas na jaki lekarz będzie mógł wystawić receptę na preparaty zawierając środki odurzające grupy I-N oraz substancje psychotropowe grupy II-P – z 30 dni do 90. Lekarz będzie mógł wystawić do trzech recept na następujące po sobie okresy stosowania (nie dłużej jednak niż na 90 dni).
• Wydłużono termin realizacji recepty na preparaty zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe z 14 dni do 30.
• Usunięto obowiązek szczegółowego zapisania przez lekarza na recepcie sposobu dawkowania leku. Tę zmianę postulowały zarówno środowisko lekarskie, jak i aptekarskie. W przypadku niektórych leków trudno jest napisać na recepcie szczegółowy sposób dawkowania, gdyż leki zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe często są zażywane przez pacjenta doraźnie. W związku z tym sformułowanie „szczegółowy” mogło wprowadzać problemy interpretacyjne.
• Jeżeli farmaceuta nie będzie mógł odczytać sposobu dawkowania zapisanego na recepcie (ponieważ zapis będzie niewyraźny, nieczytelny itp.), co uniemożliwi mu obliczenie sumarycznej ilości przepisanych środków odurzających lub substancji psychotropowych, a w konsekwencji uniemożliwi wydanie leku – pacjent będzie mógł otrzymać:

– w przypadku leku refundowanego – dwa najmniejsze opakowania określone w wykazie leków refundowanych znajdującym się w obwieszczeniu ministra zdrowia,

– w przypadku leku pełnopłatnego – dwa najmniejsze opakowania dopuszczone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

• Usunięto obowiązek stawiania wykrzyknika przy przepisaniu jednorazowej lub dobowej dawki leku zawierającego w składzie środki odurzające grupy I-N lub substancje psychotropowe grupy II-P, które przekraczają dawkę maksymalną określoną w:

– Farmakopei Europejskiej,

– Farmakopei Polskiej;

– odpowiedniej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej;

– Charakterystyce Produktu Leczniczego,

lub jeśli ich maksymalna dawka nie jest określona w Farmakopei Europejskiej, Farmakopei Polskiej lub odpowiedniej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej albo Charakterystyce Produktu Leczniczego.

 

Większe uprawnienia i odpowiedzialność konsultantów

Zmiany w ustawie o konsultantach w ochronie zdrowia mają na celu wzmocnienie roli konsultantów jako doradców ministra zdrowia oraz wojewodów. Właściwe stosowanie przepisów nowelizacji, zaproponowanych przez ministra zdrowia, zapewni bezstronność konsultantów oraz niezależność wyrażanych przez nich opinii.

Oświadczenia konsultantów w ochronie zdrowia

Aby zapewnić przejrzystość działań podejmowanych przez konsultantów i wyeliminować potencjalne konflikty interesów, wszyscy konsultanci i kandydaci na konsultantów muszą składać specjalne oświadczenia.

Konsultanci i kandydaci informują:

• czy są członkami w organach spółek handlowych, spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji;
• czy są przedstawicielami albo pełnomocnikami przedsiębiorstw zajmujących się produkcją lub obrotem: lekami, substancjami przeznaczonymi do wytwarzania produktów leczniczych, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobami medycznymi;
• czy są członkami organów firm zajmujących się doradztwem w zakresie refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych;
• czy są wspólnikami lub partnerami spółki handlowej lub stronami umowy spółki cywilnej wykonującej ww. działalność;
• czy posiadają akcje lub udziały w spółkach handlowych lub spółdzielniach zajmujących się taką działalnością;
• czy prowadzą badania kliniczne, naukowe i prace rozwojowe związane z dziedziną konsultacji.

Konsultanci są również zobowiązani do podania informacji o korzyściach powyżej 380 zł, w tym o wyjazdach krajowych lub zagranicznych, niezwiązanych z funkcją konsultanta, których koszt nie został pokryty przez instytucje go zatrudniające.

Kandydaci na konsultantów składają oświadczenie w ciągu 7 dni od dnia przedstawienia ich kandydatur organowi powołującemu, a konsultanci – w ciągu 3 miesięcy. W przypadku jakiekolwiek zmiany stanu faktycznego przedstawionego w poprzednim oświadczeniu, konsultanci muszą składać kolejne oświadczenia w terminie 14 dni od tej zmiany. Oświadczenia konsultantów i kandydatów do pełnienia tej funkcji są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Zdrowia.

Posiedzenia zespołu konsultantów wojewódzkich

Przepisy ustawy zobowiązują konsultantów krajowych do zwoływania co najmniej raz na pół roku posiedzenia zespołu konsultantów wojewódzkich w danej dziedzinie. Dają też konsultantom krajowym prawo wydawania poleceń konsultantom wojewódzkim oraz określania terminu ich wykonania. Dzięki temu ich współpraca jest bardziej efektywna.

Ustawa z dnia 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o konsultantach w ochronie zdrowia jest dostępna w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Reorganizacja systemu ochrony zdrowia

Zmiany w organizacji systemu ochrony zdrowia wprowadza nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Mają one służyć przede wszystkim pacjentom. Ich celem jest ułatwienie pacjentom dostępu do opieki medycznej, usprawnienie obsługi, zapewnienie dostępu do rzetelnych informacji o tym, gdzie najszybciej uzyskać potrzebne świadczenia zdrowotne – porady lekarskie, badania, zabiegi i inne. Jednym z bardzo ważnych rozwiązań jest także zapewnienie pacjentom kompleksowej opieki na każdym etapie choroby nowotworowej.

Wyodrębnienie pacjentów oczekujących na udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu onkologii.

Aby zapewnić pacjentom dostęp do szybkiej ścieżki onkologicznej powstanie lista pacjentów onkologicznych. Dzięki temu pacjenci, którzy trafią na szybką ścieżkę leczenia, będą objęci kompleksową opieką na każdym etapie choroby nowotworowej, m.in. będą mieli zagwarantowane terminy realizacji świadczeń.

Szybka ścieżka onkologiczna nie wpłynie na czas oczekiwania pozostałych pacjentów na świadczenia specjalistyczne. Te zmiany będą dotyczyły tylko pacjentów onkologicznych. Odciążą one lekarzy specjalistów – od tej pory ważną rolę w opiece zdrowotnej pacjentów onkologicznych będą odgrywać lekarze podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i lekarze ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS).

Wprowadzenie karty diagnostyki i leczenia onkologicznego.

Karta diagnostyki i leczenia onkologicznego to nieodłączna część szybkiej ścieżki onkologicznej. Będzie uprawniała do diagnostyki i leczenia bez limitów, z zachowaniem wyznaczonych terminów. Karta będzie pełniła dwie zasadnicze funkcje:

1. zastąpi skierowanie – pacjent, który ją otrzyma, będzie miał prawo do diagnostyki i leczenia bez limitów, z zachowaniem wyznaczonych terminów;
2. znajdą się w niej wszystkie informacje dotyczące diagnostyki i leczenia pacjenta – od wejścia na szybką ścieżkę onkologiczną, aż do zakończenia leczenia, kiedy wróci on pod opiekę lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Wgląd w kartę będą mieli wszyscy lekarze zaangażowani w proces diagnostyki i leczenia danego pacjenta.

Kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego będzie wydawał lekarz POZ, jeśli stwierdzi u pacjenta podejrzenie choroby nowotworowej. Karta dla pacjentów z potwierdzonym nowotworem złośliwym będzie wydawana również przez lekarzy ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) lub w szpitalu.

Diagnostyka wstępna i pogłębiona

Zmiany, które wejdą w życie 1 stycznia 2015 r., umożliwią wykonywanie większej liczby badań na zlecenie lekarza POZ. Już teraz może on zlecić 50 badań z zakresu diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej. Wkrótce ten katalog powiększy się o kolejne badania (m.in: PSA, FT3, FT4, pełne USG oraz badania endoskopowe: gastroskopię i kolonoskopię).

Diagnostyka pozwoli lekarzowi POZ potwierdzić lub wykluczyć konieczność wizyty pacjenta u specjalisty oraz zwiększy szanse na szybsze wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych.W przypadku podejrzenia nowotworu złośliwego – skieruje on pacjenta do onkologa lub innego lekarza specjalisty, w zależności od umiejscowienia nowotwory złośliwego.

Pacjent, u którego podejrzewa się nowotwór, będzie kierowany na dalszą diagnostykę (wstępną, a w razie konieczności – pogłębioną), która określi m.in.: rodzaj, stadium zaawansowania oraz kwalifikacje do leczenia radykalnego. Te informacje znajdą się w karcie diagnostyki i leczenia onkologicznego.

Pacjent, który otrzyma kartę, będzie otrzymywał (nieodpłatnie) kopie dokumentacji medycznej, która powstanie w związku z jego leczeniem onkologicznym.

Modele organizacyjne podmiotów leczniczych

Diagnostyka, zarówno wstępna (czyli potwierdzenie lub wykluczenie nowotworu złośliwego), jak i pogłębiona (określenie stopnia zaawansowania nowotworu) może być wykonywana w jednym podmiocie leczniczym udzielającym świadczeń z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), natomiast za leczenie będzie odpowiedzialny inny podmiot leczniczy lub konsorcjum podmiotów. Może być również pełna integracja diagnostyki oraz leczenia w ramach jednego podmiotu leczniczego. Te modele umożliwiają wybór wariantu najbardziej odpowiadającego pacjentowi i zlokalizowanego „bliżej domu”.

Poprawa dostępu do świadczeń dzięki zmianom zasad prowadzenia list oczekujących i zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej

Listy oczekujących będą prowadzone elektronicznie. Dzięki temu pacjenci będą mieli dostęp do informacji o pierwszym wolnym terminie.

Informacje te będą stale dostępne na stronach internetowych oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia, w części poświęconej listom oczekujących. Będzie je można także uzyskać, dzwoniąc na bezpłatną infolinię, udzielającą informacji o listach oczekujących.Wygodny i szybki dostęp do informacji dotyczących każdego świadczeniodawcy, który zawarł umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, ułatwi pacjentom podjęcie decyzji, gdzie się leczyć.

Na listach nie będą uwzględniani pacjenci kontynuujący leczenie. Jeśli pacjent z własnej winy nie zgłosi się w ustalonym terminie, będzie skreślony z listy.

Możliwość wpisania się na listę oczekujących w dniu zgłoszenia się do świadczeniodawcy(np. przychodni, szpitala, lekarza specjalisty)

Ustawa już wcześniej obligowała świadczeniodawców do zapisywania pacjentów na listę oczekujących w dniu zgłoszenia. Nowe przepisy jednoznacznie uregulowały ten obowiązek. Gwarantują, że każdy pacjent, który zgłosi się do świadczeniodawcy mającego umowę z NFZ, zostanie wpisany na listę oczekujących w dniu, w którym się zgłosił (w godzinach udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez danego świadczeniodawcę). To oznacza, że jeżeli świadczeniodawca nie będzie mógł udzielić pacjentowi świadczenia w dniu, w którym się do niego zgłosił, wpisze go na listę oczekujących i od razu ustali termin udzielenia świadczenia. Świadczeniodawca nie będzie mógł odmówić wpisania pacjenta od razu na listę oczekujących ani wyznaczyć jakiegokolwiek innego terminu na dokonanie wpisu. To oznacza, że świadczeniodawcy nie będą mogli ograniczać prowadzenia zapisów na wyznaczone przez siebie terminy. Dzięki temu nie będzie sytuacji, w których świadczeniodawca prowadzi zapisy np. tylko w określony dzień tygodnia, albo raz w  miesiącu czy nawet raz na kwartał.

Pewność udzielenia świadczeń, nawet jeśli świadczeniodawca straci umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia

Jeśli zdarzy się tak, że wybrany przez pacjenta świadczeniodawca straci umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, znowelizowana ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej gwarantuje mu prawo do przeniesienia się na listę oczekujących prowadzoną przez innego świadczeniodawcę – bez konieczności oczekiwania na udzielenie świadczenia „od nowa”.

W takiej sytuacji Narodowy Fundusz Zdrowia będzie miał obowiązek wskazać pacjentowi wszystkich świadczeniodawców, u których będzie mógł uzyskać dane świadczenie. Przy wpisywaniu na listę i wyznaczaniu terminu udzielenia świadczenia wybrany świadczeniodawca będzie miał obowiązek uwzględnić datę zgłoszenia się pacjenta do poprzedniego świadczeniodawcy.

Żeby skorzystać z tej możliwości, pacjent, który znajdzie się w takiej sytuacji, powinien niezwłocznie skontaktować się dotychczasowym świadczeniodawcą w celu uzyskania zaświadczenia o wpisaniu na listę oczekujących oraz oryginału skierowania. Zaświadczenie zawierające datę zapisania pacjenta na listę będzie wydawane bezpłatnie.

Po uzyskaniu zaświadczenia i oryginału skierowania pacjent będzie mógł się zgłosić do nowego świadczeniodawcy, którego pomogą mu wybrać informacje o listach oczekujących na stronach NFZ lub infolinia.

Zmiany dotyczące taryfikacji świadczeń opieki zdrowotnej oraz wprowadzenie obowiązku sporządzania planu zakupów.

Wprowadzane zmiany poprawią efektywność wydawania środków publicznych, co wpłynie korzystnie na transparentność alokacji środków finansowych. Chodzi o wycenę świadczeń zdrowotnych, opartą o rzeczywiste i uzasadnione dane o kosztach świadczeń czy określenie standardu prowadzenia rachunku kosztów świadczeń, który byłby zalecanym standardem dla świadczeniodawców udzielających świadczeń finansowanych ze środków publicznych, w celu poprawienia stanu zarządzania.

Taryfę świadczeń będzie opracowywała powołana (w miejsce Agencji Oceny Technologii Medycznych) Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Agencja będzie pozyskiwała niezbędne dane m.in. od wybranej grupy świadczeniodawców (stosujących m.in. standard rachunku kosztów) na podstawie zawartych umów. Przy Agencji będzie działała Rada ds. Taryfikacji.

Mapy potrzeb zdrowotnych

Na mocy nowych przepisów będą tworzone mapy potrzeb zdrowotnych– regionalne i ogólnopolskie. Celem analizy na poziomie regionalnym jest określenie obecnej i prognozowanej sytuacji demograficznej i zdrowotnej społeczności w odniesieniu do dostępnych zasobów i infrastruktury ochrony zdrowia oraz wskazanie obszarów wymagających interwencji ze strony państwa.

Mapa ogólnopolska będzie dostarczała analogiczne informacje jak regionalna, z tym, że będą one dotyczyć innego zakresu. Chodzi o dziedziny specjalistyczne (np. transplantologia) i ich zabezpieczenia na poziomie całego kraju. Jej zadaniem jest ponadto zobrazowanie analizowanych aspektów na poziomie krajowym. Podobne rozwiązania funkcjonują w innych państwach członkowskich UE (np. Austria, Niemcy).

Mapy potrzeb zdrowotnych będą tworzone co 5 lat, jednak – aby na bieżąco monitorować efekty podjętych działań i weryfikować ich zgodność z prognozami i założeniami – będą one aktualizowane co roku. Ich odpowiedniki regionalne (regionalne mapy potrzeb zdrowotnych) mają być uwzględniane przy:

• tworzeniu planu zakupów na następny rok tworzonych przez oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia;
• sporządzaniu planu zakupów świadczeń zdrowotnych tworzonych przez dyrektorów oddziałów wojewódzkich NFZ.

Wydłużenie okresu, na jaki są zawierane umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia,

Wydłuży się okres, na jaki świadczeniodawcy będą zawierali umowy z NFZ. Będzie to co najmniej do 5 lat w przypadku ambulatoryjnej opieki zdrowotnej i 10 lat w przypadku leczenia szpitalnego. Dzięki temu – poprzez zachowanie ciągłości leczenia – wzrośnie poczucie bezpieczeństwa świadczeniobiorców, a usprawnienie obsługi list oczekujących sprawi, że pacjenci będą mieli lepszy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej.

Przywrócenie skierowania do okulisty i dermatologa.

Przywrócony zostanie obowiązek posiadania skierowania od lekarza rodzinnego do okulisty i dermatologa. Do tej pory pacjenci sami zgłaszali się do lekarzy tych specjalizacji, niekiedy w sytuacjach, kiedy nie było takiej potrzeby. Teraz lekarz rodzinny będzie decydował, czy konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Zmniejszy to kolejki do okulistów i dermatologów i ułatwi dostęp osobom rzeczywiście potrzebującym specjalistycznej konsultacji.

Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw wejdzie w życie 1 stycznia 2015 r., jednak część przepisów weszła w życie z dniem ogłoszenia tj. 28 sierpnia 2014 r., a część wejdzie później (po 1 stycznia 2015 r.).

Ustawa z dnia 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustawjest dostępna w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Większe uprawnienia pielęgniarek

W ramach pakietu kolejkowego uchwalono przepisy, umożliwiające pielęgniarkom i położnym wystawianie recept na niektóre leki.Będą one uprawnione do samodzielnego udzielania – w określonym zakresie – świadczeń diagnostycznych i leczniczych. Takie rozwiązania zwiększą dostępność świadczeń zdrowotnych oraz wpłyną na zmniejszenie kolejek do lekarzy. Podobne uprawnienia posiadają pielęgniarki i położne w wielu państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Szwecji, Danii. Jest to sprawdzone i bezpieczne rozwiązanie.

Te zmiany zostały już przyjęte w ustawie z 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw, ale zaczną obowiązywać dopiero w 2016 r. Półtoraroczne vacatio legis umożliwi wprowadzenie nowych rozwiązań w sposób gwarantujący bezpieczeństwo pacjentom.

Większe uprawnienia zyskają pielęgniarki i położne z wyższym wykształceniem, posiadające niezbędną wiedzę i umiejętności w zakresie ordynacji leków, którą uzyskały:

• w ramach kształcenia na studiach pierwszego i drugiego stopnia (kierunki pielęgniarstwo i położnictwo);
• w ramach kształcenia podyplomowego specjalizacyjnego;
• w ramach kształcenia podyplomowego dla pielęgniarek i położnych z wyższym wykształceniem na poziomie kursu specjalistycznego.

Pielęgniarki i położne, posiadające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo oraz pielęgniarki i położne posiadające tytuł specjalisty będą mogły ordynować leki i samodzielnie wypisywać recepty na lekarstwa o określonym składzie, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe. Będą mogły również wypisywać recepty i wystawiać zlecenia na: środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, określone wyroby medyczne pod warunkiem ukończenia kursu specjalistycznego w danym zakresie. Wypisywanie leków powinno być poprzedzone osobistym badaniem pacjenta.

Nowe przepisy przewidują ponadto, że pielęgniarki i położne, które posiadają dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia, będą mogły – na zlecenie lekarza – wystawiać recepty na określone leki (oprócz leków, które mają w składzie substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe). Jeżeli ukończą specjalistyczny kurs, będą mogły także wypisywać recepty na środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego jako kontynuację leczenia.

Pielęgniarki i położne z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dyplomem ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo położnictwo będą mogły wydawać skierowania na określone badania diagnostyczne. Wyjątkiem będą badania wymagające metod diagnostycznych i leczniczych związanych z podwyższonym ryzykiem dla pacjenta.

Jedno z ważnych uregulowań dotyczy możliwości wystawiania recept przez pielęgniarki i położne bez tzw. osobistego kontaktu z pacjentem. Chodzi o wystawianie recepty dla pacjentów, którzy kontynuują leczenie związane z chorobą przewlekłą. Nowe przepisy przewidują również, że receptę może odebrać osoba upoważniona przez pacjenta lub osoby trzecie. W takich przypadkach pacjent musi złożyć odpowiednie oświadczenie w poradni lub przychodni, które powinno być zamieszczone w dokumentacji medycznej pacjenta.

W toku studiów na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo studenci będą zdobywać wiedzę i umiejętności dotyczące ordynacji leków zawierających określone substancje oraz środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych. Osoby już wykonujące zawód pielęgniarki i położnej będą mogły uzyskać te uprawnienia podczas kursów specjalistycznych.

Ustawa z dnia 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw jest dostępna w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Dokumentacja medyczna

Lekarze leczący pacjentów w poradniach specjalistycznych, którzy przekazują lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej informacje o:

• rozpoznaniu,
• sposobie leczenia,
• rokowaniu,
• wyznaczonych wizytach kontrolnych,

mają obowiązek włączenia kopii ww. informacji do dokumentacji wewnętrznej pacjenta lub dokonania wpisu o wydaniu takiej informacji, zawierającego jej dokładny opis. Informacja, sporządzona przez lekarza specjalistę dla lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, zostaje zaliczona do katalogu dokumentacji indywidualnej zewnętrznej.

Wprowadzenie takiego obowiązku gwarantuje, że lekarz POZ będzie miał pełną dokumentację i wszystkie niezbędne informacje, aby opiekować się pacjentem.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. poz. 968) jest dostępne w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Opieka długoterminowa

Zmiany w rozporządzeniu koszykowym z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej mają na celu zwiększenie dostępności i podniesienie jakości udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej. Dzieci i młodzież do ukończenia 18. roku życia (bez względu na czas trwania nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej) oraz świadczeniobiorcy z przewlekłą niewydolnością oddechową na podłożu chorób nerwowo-mięśniowych znajdą się w grupie chorych, którzy wymagają stosowania nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej. Czas trwania tej terapii wynosi powyższej 16 godzin na dobę, a świadczenia opieki zdrowotnej są realizowane przez:

• lekarza (co najmniej 1 raz w tygodniu);
• pielęgniarkę (co najmniej 2 razy w tygodniu);
• fizjoterapeutę (co najmniej 2 razy w tygodniu).

Powyższa zmiana obowiązuje od 1 sierpnia 2014 r. Od 1 stycznia 2015 r. wejdą w życie kolejne zmiany dotyczące opieki długoterminowej:

• rozszerzą się kompetencje lekarzy. Lekarze, którzy ukończyli co najmniej pierwszy rok specjalizacji oraz uzyskali potwierdzenie przez kierownika specjalizacji wiedzy i umiejętności umożliwiających samodzielną pracę będą mogli udzielać świadczeń opieki zdrowotnej. Do tej pory świadczenia gwarantowane mogły być realizowane przez lekarzy, którzy ukończyli co najmniej drugi rok specjalizacji;
• świadczenia gwarantowane w zakładach opiekuńczych będą mogły być udzielane przez:

1. lekarzy specjalistów w dziedzinie medycyny ogólnej, lekarzy specjalistów w dziedzinie chirurgii ogólnej;
2. lekarzy ze specjalizacją I stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej;
3. lekarzy w trakcie specjalizacji z dziedziny medycyny rodzinnej.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej jest dostępne w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Regulacje prawne w ramach pakietów

• Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw Treść ustawy jest dostępna w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
• Ustawa o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw Treść ustawy jest dostępna w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
• Ustawa o zmianie ustawy o konsultantach w ochronie zdrowia Treść ustawy jest dostępna w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2014/968/1
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2014/960/1
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie recept lekarskich (link do strony http://legislacja.rcl.gov.pl)
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje (link do strony http://legislacja.rcl.gov.pl)
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (link do strony http://legislacja.rcl.gov.pl)
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej(link do strony http://legislacja.rcl.gov.pl)